Regeneratieve landbouw via mycelium en Permycultuur (Permanente Mycelium Cultuur)

It’s the fungus! De schimmel als fundamentele bouwsteen en ultieme verbinder in elk landschappelijk systeem.

Permycultuur is een regeneratief landbouwmodel waar de symbiotische relatie tussen netwerken van schimmeldraden (mycelium) enerzijds en plant, bacteriën, dier, bodem, water, mineralen en afvalstoffen anderzijds centraal staat.

Een ‘paddenstoel’ is het met het blote oog zichtbare voortplantingsorgaan (vruchtlichaam) van een schimmel. Het vrijwel onzichtbare gedeelte van het organisme dat in de bodem, in hout of een ander substraat een fijn netwerk van schimmeldraden vormt, wordt mycelium genoemd.

Permycultuur is een eeuwenoude doch onderbelichte vorm van myceliumlandbouw. Via Permycultuur laten we het systeem verantwoord voedsel produceren en tegelijk instaan voor bodemregeneratie  en afvalverwerking én ondergronds transport van water en mineralen voor gewortelde planten. 

Omdat de wereld van de schimmels en dus mycelium voor de meesten onder ons een onbekend koninkrijk  is, zal ik even kort enkele termen verduidelijken voordat ik Permycultuur (Permanente Mycelium Cultuur) verder bespreek. 

We beginnen bij het begin, letterlijk dan, want schimmels (fungi) zijn de oudste levensvorm op aarde. Mycelium behoort tot het rijk van de fungi en vormt het grootste levend organisme ter wereld (9,6 km² aan ononderbroken schimmeldraden!). Mycelium is de benaming voor de gewortelde schimmel en verbindt levende en dode organismen over de hele wereld. Zonder mycelium zouden er geen planten bestaan en zou het leven op onze planeet onmogelijk zijn. Binnen de heuse wereld van het mycelium beperk ik mij tot het bespreken van en werken met grond- en houtmycelium. 

Myceliumlandbouw is dan weer een ondersteunend en overkoepelend landbouwmodel waarin mycelium een centrale rol speelt. De bekendste vorm van myceliumlandbouw is het kweken van eetbare paddenstoelen in volle grond, in kweekbakken met grond, op houtsubstraat of op een ander groeimedium zoals stro, koffierest, oud brood en zo meer. 

Een onderbelichte vorm van myceliumlandbouw is Permycultuur en is toe te passen als ondersteuning van elk bestaand landbouwmodel, van akkerbouw tot voedselbossen. Doordat het mycelium al miljoenen jaren bestaat, vormt het een essentiële natuurlijke symbiose met de grote meerderheid van levende en dode organismen. 

Het mycelium als fundamentele bouwsteen en ultieme verbinder in elk systeem.

Doordat het mycelium al miljoenen jaren bestaat, vormt het een essentiële natuurlijke symbiose met de grote meerderheid van levende en dode organismen.  

Permycultuur is een regeneratief myceliumlandbouwmodel waar deze symbiotische relatie tussen mycelium, plant, bacteriën, dier, bodem, water, mineralen en avalstoffen centraal staat. Permycultuur kan toegepast worden voor voedselproductie, doet aan bodemregeneratie en afvalverwerking én zorgt voor ondergronds transport van water en mineralen voor gewortelde planten. Het is gebaseerd op het gebruik van de juiste boomsoorten om te schakelen naar het gewenste mycorrhizale veld. Kort samengevat werken we met 90% van onze landbouwgewassen in een (plaatselijk) endomycorrhizaal veld terwijl het veel sterkere ectomycorrhizale veld (van eiken, beuken, dennen, enzomeer) daartegen botst. Daarom moeten akkers geploegd en bemest worden. Door het planten van specifieke boomsoorten kunnen deze twee velden met elkaar verbonden worden zodat onze landbouwgewassen bijkomend ondergronds efficiënt en natuurlijk gevoed worden vanuit systemen die verder reiken dan de grenzen van de akker zelf.

In Permycultuur gelden daarom andere regels aangaande plant-, teelt-, en oogsttechnieken dan in ons bestaand landbouwmodel. In Permycultuur worden myceliumbossen aangeplant op basis van reeds bestaande en gewenste myceliumnetwerken en mycorrhizale velden (symbiose van mycelium met gewortelde planten).  Er wordt enkel gewerkt met zaailingen, stekken en gemarcotteerde planten (een techniek om houtachtigen vegetatief te vermeerderen) die met minimaal 4 symbiotische soorten worden uitgeplant in een gilde op maximaal 0,5 m².  

Elke gilde bevat zogenaamde verbindingsbomen die noodzakelijk zijn om de productiebomen en -planten te transformeren en te verbinden met het gewenste myceliumveld (endo/ecto). In het myceliumbos wordt niet geploegd en er is geen zwaar materieel die het bodemleven verstoren toegestaan. Er wordt tevens mycelium ingebracht van eetbare paddenstoelen in de grond en in het hout van specifieke boomsoorten. 

De oogst bestaat idealiter uit maximaal 1/3 van de vruchten. Zij worden gebruikt om de zaden, noten of pitten  terug in het bos in gildes te planten. Snoeien mag enkel om de bomen via stekken te vermeerderen. Het myceliumbos vormt een natuurlijk ondergronds voedingsnetwerk voor alle planten in de omgeving.

In een volgende blog: de symbiotische relatie van wortels met mycelium onder de loep!

Pura Vida, Love Nature

Tom Buys
Mede-oprichter ChampigOui
Zaakvoerder Jaarhof De Broederie

Waar dieren broeden, waar planten en mycelium bloesemen